"De vloek van Hawking": plotseling krachtverlies in de hand – wat schuilt er achter de eerste tekenen van ALS?

Vaak begint het met lichte neurologische uitvalsverschijnselen in de hand of voet, die ook op veel andere neurologische aandoeningen kunnen wijzen. Bij amyotrofische laterale sclerose, of kortweg ALS, is het langetermijnresultaat echter ernstige verlamming.

ALS is een van de neurodegeneratieve ziekten van het motorische zenuwstelsel. De oorzaak is nog steeds onduidelijk. Typische symptomen zijn onder meer verlies van uithoudingsvermogen, spiervermoeidheid, krampen, verminderde fijne motoriek en spraakstoornissen.

De neuroloog Dr. med. Mimoun Azizi, MA, is sinds 1 april 2025 hoofdgeneesheer en hoofd van het Centrum voor Geriatrie en Neurogeriatrie van de Southwest Hospital Association (KVSW). Hij is tevens specialist in psychiatrie en psychotherapie en heeft aanvullende kwalificaties in spoedeisende hulp, geriatrie en palliatieve geneeskunde. De auteur van diverse vakboeken en artikelen heeft tevens een masterdiploma in de politieke wetenschappen en sociologie en een masterdiploma in de filosofie.

Amyotrofische laterale sclerose (ALS) is een progressieve ziekte van het zenuwstelsel waarbij de zenuwcellen die verantwoordelijk zijn voor spierbewegingen geleidelijk worden vernietigd. De eerste symptomen openbaren zich meestal in de armen of benen en omvatten spierzwakte, spiertrekkingen, krampen, verlies van kracht en problemen met de fijne motoriek.

Ook kunnen er spierstijfheid of problemen met spreken, kauwen en slikken optreden. De ziekte treft vooral mensen tussen de 50 en 70 jaar, mannen iets vaker dan vrouwen. In zeldzame gevallen kunnen ook verschijnselen van dementie optreden. Naarmate de ziekte vordert, neemt de spierkracht steeds verder af, ook die van de ademhalingsspieren. Veel patiënten sterven aan ademhalingsfalen, vaak binnen drie jaar. Er zijn echter ook uitzonderingen met langere overlevingstijden, zoals de astrofysicus Stephen Hawking.

Er bestaat momenteel geen genezing voor ALS, maar er zijn wel medicijnen en symptomatische behandelingen beschikbaar. Medicijnen als riluzole of (in sommige landen) Radicava kunnen de voortgang van de ziekte vertragen, vooral als ze in een vroeg stadium worden gebruikt. Regelmatige controles zijn belangrijk omdat er bijwerkingen kunnen optreden.

Symptomatische therapie is gericht op het verlichten van de symptomen en het zo lang mogelijk behouden van de kwaliteit van leven. Voorbeelden hiervan zijn hulpmiddelen, ademhalingsondersteuning, voeding via een neusmaagsonde bij slikproblemen en medicijnen tegen overmatige speekselproductie. Ook begeleidende psychische klachten zoals depressie of angst worden behandeld.

Fysiotherapie, massages en elektrotherapie bevorderen ook de mobiliteit. Omdat veel patiënten minder actief zijn, is tromboseprofylaxe ook belangrijk. Over het algemeen is er veel individuele ondersteuning en voortdurend onderzoek nodig om de getroffenen beter te kunnen helpen.

Dit artikel is afkomstig van de EXPERTS Circle , een netwerk van geselecteerde experts met diepgaande kennis en jarenlange ervaring. De inhoud is gebaseerd op individuele beoordelingen en afgestemd op de actuele stand van de wetenschap en de praktijk.